Wat is REM-slaap? En hoe krijg je de meeste REM-slaap?

De REM-slaap is de vijfde en laatste slaapfase van de slaapcyclus. REM staat voor Rapid Eye Movements en deze fase is zo genoemd omdat de eerste slaap-onderzoekers gemakkelijk van buitenaf konden zien dat er een andere slaapfase aanbrak. [1]

In de andere slaapfasen is er weinig activiteit te zien bij de slapende persoon, in de REM-slaap is er juist heel veel activiteit te zien, waaronder de ogen die snel heen en weer bewegen achter de oogleden.

Bij alle andere slaapfasen zijn er geen snelle oogbewegingen, daarom worden die slaapfasen vaak aangeduid als Non Rapid Eye Movements slaap, of NREM-slaap. [2]

Pas later kon in de wetenschap met computer-apparatuur hersenactiviteit gemeten worden en was er ook van binnenuit een verschil te zien in de slaapfasen.

Toch is de aanduiding REM versus NREM-slaap in zwang gebleven. Ook omdat de REM-slaap de enige slaapfase is waarin je droomt.

Verschillende slaapfasen

Zoals je hierboven kon lezen zijn er vijf verschillende slaapfasen. Voor een diepere uitleg over elke fase kun je dit uitgebreide artikel over slaapfasen bekijken.

Sluimerfase

De eerste fase is de sluimerfase, deze duurt ongeveer 5 minuten en lijkt het meeste op de REM-slaap.

In deze fase val je in slaap, kun je droomachtige beelden en gedachten hebben, bewegen je ogen langzaam heen en weer achter je oogleden en kan je lichaam plotselinge bewegingen maken. [3]

Lichte slaap

Daarop volgt de lichte slaapfase waarin je lichaam ook kan bewegen en je je soms omdraait.

In deze fase kun je vrij gemakkelijk wakker worden van geluiden of licht.

Je hersenen zijn nog vrij actief en als je in deze fase ontwaakt heb je daardoor vaak niet het idee dat je geslapen hebt. In deze fase zijn er geen oogbewegingen.

Diepe en zeer diepe slaap

In de oudere documentatie over de wetenschap omtrent slaap worden de diepe en zeer diepe slaapfase nog los van elkaar gezien. Sinds een aantal jaren worden deze slaapfasen ook wel eens als één fase aangeduid.

In de diepe slaap gaan je lichaamsfuncties allemaal op een nog lager pitje.

Lichaamstemperatuur, ademhaling, hartslag en hersenactiviteit. De hersenactiviteit is zo laag dat deze fasen worden aangeduid als de Slow Wave Sleep.

Men is in deze fasen moeilijk tot zeer moeilijk te wekken en bij ontwaken kan iemand groggy, verward en afwezig zijn. [5]

In deze fasen wordt het lichaam het meeste hersteld. De aanmaak van nieuwe cellen en groeihormonen wordt verhoogd en het hersenvocht begint door de hersenen te vloeien om afvalstoffen van de dag af te voeren.

Ook wordt hier het begin gelegd in de verwerking van herinneringen en het leegmaken van het kortetermijngeheugen. [6]

Meer weten? Bekijk het artikel over diepe slaap.

Wat is REM-slaap?

Na de ultieme uitrusting in de diepe en zeer diepe slaapfase gaat het lichaam over op de REM-slaap. Na deze fase is er een kort waakmoment en begint de cyclus opnieuw met de sluimerfase.

Er is nog veel onbekend over waarom we slapen en wat er precies gebeurt in de slaap, maar er wordt vanuit gegaan dat de REM-slaap een grote functie bekleedt in de verwerking van herinneringen.

Waar de diepe slaap de herinneringen uit het kortetermijngeheugen netjes ordent, zorgt de REM-slaap ervoor dat de herinneringen in het langetermijngeheugen verankerd raken. [7]

Wanneer krijg je de meeste REM-slaap?

Aangezien de REM-slaap pas langer optreedt in de tweede helft van je nachtrust is het dus belangrijk om zo lang te slapen als je normaliter nodig hebt, dat is gemiddeld ergens tussen de 7 en 9 uur, afhankelijk per persoon.

In iedere volgende slaapcyclus wordt er minder tijd in de diepe slaap gespendeerd en meer in de REM-slaap. [8]

Dromen

Het verankeren van herinneringen zorgt voor zeer veel hersenactiviteit en laat de slapende persoon dromen.

Waar dromen vandaan komen of wat het zijn is nog onduidelijk, maar soms zijn er elementen uit je leven, van je dag of uit je verleden die als flarden in je dromen langskomen.

Deze flarden uit je geheugen worden afgewisseld met compleet willekeurige, of willekeurig lijkende elementen, die je dromen soms een bizarre, enge of hilarische wending geven.

Toch onthoud je je dromen alleen als je tijdens je REM-slaap ontwaakt.

Dit gebeurt regelmatig omdat je tijdens de droomfase weer erg licht slaapt en makkelijk kunt ontwaken door geluiden of licht. [10]

Als je een goede nachtrust hebt zit je daarnaast tegen de ochtend langer in deze slaapfase. In de eerste paar slaapcycli spendeer je meer tijd in diepe slaap om te zorgen dat je lichaam in ieder geval zo goed mogelijk hersteld is als je maar kort kunt slapen.

In de tweede helft van je nachtrust wordt de REM-slaapfase steeds langer.

Wat gebeurt er in de REM-slaap?

Je hartslag en bloeddruk waren in de zeer diepe slaapfase in de laagste positie van je hele slaapcyclus.

Deze lichaamsfuncties gaan bij het inzetten van de REM-slaap weer omhoog en de ademhaling wordt onregelmatig.

Je lichaamstemperatuur zakt juist tot het laagste punt van de hele cyclus. [11]

Een aantal spieren verlammen deels of helemaal, omdat de hersenen zo actief zijn dat je anders opstaat en al je hersenimpulsen gaat uitvoeren terwijl je in een staat van bewusteloosheid verkeert (slaapwandelen).

Ledematen en de kleine spieren in het gezicht kunnen wel schokkerige bewegingen vertonen.

Tijdens de REM-slaap kunnen er ongewenste en ongewone verstoringen optreden.

REM-slaap gedragsstoornis

De oorzaak van de aandoening is niet geheel duidelijk, maar het kan een bijwerking van bepaalde medicatie zijn.

Ook komt het vaker voor bij mannen van boven de 50.

De aandoening kan gevaarlijk zijn in de zin dat iemand zichzelf of anderen onbewust kan verwonden. [13]

Slaapverlamming

Bij drugsgebruik, alcoholgebruik, ernstige stress of vanwege erfelijke factoren kan de slaap zodanig verstoord raakt dat er slaapverlamming optreedt.

Ook kun je je nog deels in droomstaat bevinden, waardoor je in paniek kunt raken en angstige droombeelden kunt beleven.

Ook kun je je fysiek inbeelden dat je aan je benen over de grond wordt getrokken. [14]

Hoeveel REM-slaap heb je per nacht nodig?

Het verschilt per persoon en per leeftijdsgroep hoeveel REM-slaap een mens nodig heeft.

Net als bij de diepe slaap regelt je lichaam zelf hoeveel je nodig hebt. Daarom hebben kleine baby’s heel lange perioden in de REM-slaap en mensen van boven de 65 veel minder.

Wel is het zo dat je in de REM-slaap gemakkelijk kunt ontwaken, daarom is het belangrijk om prikkels van buitenaf in je slaapkamer te beperken, zodat je niet wakker wordt van geluiden of lichten om je heen.

De grootste bedreiging van de REM-slaap is namelijk vroegtijdige ontwaking daaruit.

Aan de ene kant misschien wel leuk omdat je dan een deel van je dromen bewust herinnert, aan de andere kant is ontwaking niet bevorderlijk voor de continuïteit van je slaapcyclus en de kwaliteit van je REM-slaap.

Omdat je pas genoeg REM-slaap krijgt in de tweede helft van je nachtrust is het dus essentieel om de hele nacht genoeg te slapen.

Wil jij meer REM-slaap? Kijk dan eens naar de Perfect slapen in 7 stappen methode.

Hoeveelheid REM-slaap per leeftijdsgroep

De slaapcyclus van een baby is nog erg kort, zo’n 40 tot 50 minuten. Ongeveer de helft daarvan spendeert de baby in ‘actieve slaap’, wat mogelijk niet helemaal hetzelfde is als de REM-slaap bij volwassenen, maar er zeker heel erg op lijkt.

Baby’s maken dan geluidjes, ademen onregelmatig, lachen en bewegen dan.

Een driejarige heeft al meer slaapfasen, de stille slaap gaat over in NREM-slaapfasen. Ongeveer 30% van de totale hoeveelheid slaap wordt bij deze leeftijdsgroep in REM-slaap gespendeerd.

Naarmate iemand ouder wordt neemt de hoeveelheid REM-slaap af. Een gezonde volwassen spendeert maar 20% van de totale slaap in de REM-fase.

Vanaf 65 jaar gaat de totale hoeveelheid van tijd doorgebracht in de REM-slaap verder omlaag. [15]

Hoeveel REM-slaap krijg jij?

Het achterliggende idee bij REM-slaap is dus dat wanneer je genoeg slaapt over de hele nacht en uitgerust wakker wordt je waarschijnlijk genoeg slaap en dus REM-slaap hebt gekregen.

Als je je toch zorgen maakt over je slaap of je bent gewoon geïnteresseerd in statistieken zou je kunnen overwegen om een activity tracker aan te schaffen.

Een activity tracker meet allerlei zaken, zoals het aantal stappen dat je zet, je hartslag, je bloeddruk en je slaap. Niet alle activity tracker tracken slaap, dus let erop dat de fitness tracker die je koopt dat aanbiedt.

Door middel van het meten van de hartslag en lichaamsbewegingen kan het apparaat afleiden in welke slaapfase je zit, wanneer je wakker bent en voor hoe lang.

Over een langere periode kan de fitness tracker goed inzicht geven in hoe jij slaapt en of je voldoende diepe slaap en REM-slaap krijgt.

Houd er wel rekening mee dat zo’n apparaat niet 100% foutloos is. Verlies nooit je eigen gevoel en bevindingen uit het oog, ook al geeft je tracker iets heel anders aan.

Wil jij beter en dieper slapen? Bekijk dan eens de Perfect slapen in 7 stappen methode.