Waarom gapen mensen en wat is de oorzaak?

Zoals zoveel aspecten omtrent slaap, zoals het waarom en wat er precies gebeurt tijdens verschillende slaapfasen, is ook gapen of geeuwen nog altijd in mysterie gehuld.

Bijzonder dat slaap iets is wat de allereerste organismen al deden en wij met al onze wetenschappelijke kennis nog steeds meer dan 90% van wat slaap inhoudt niet hebben doorgrond.

Waarom gapen mensen?

gapende baby

Over gapen kunnen we ook nog niet alles uitsluiten.

Verschillende mogelijkheden worden meer of minder aangenomen als (deel van de) oorsprong van wat gapen is, maar deze kennis is eigenlijk vooral afgeleid uit de omringende oorzaken.

Overmatig gapen komt veel voor als iemands circadische ritme een dipje heeft, dus leidt men af dat dat samenhangt en dat dipje mogelijk een oorzaak is.

Een ander grappig detail over gapen is dat het aanstekelijk is.

Je krijgt zelf vaak de neiging om te gapen als je iemand anders ziet gapen, daardoor is weer af te leiden dat gapen niet een puur fysiologisch verschijnsel is, maar eventueel ook een sociale functie of herkomst heeft? [1]

Uitsluitend bewijs daarvoor is momenteel echter niet beschikbaar, dus hoewel we met onze logica wel kunnen stellen dat deze dingen waarschijnlijk samenhangen is dat nog niet objectief gemeten.

Om dit wetenschappelijker te omschrijven: er zijn wel correlaties (samenhang) tussen aspecten van het circadische ritme en gapen, maar (nog) geen causaliteit.

De afgelopen decennia is er gelukkig zeer veel kennis opgedaan omtrent slaap, de toedracht, de oorzaken en de gevolgen daarvan, maar er zijn ook nog zeer veel open vragen.

Feiten over gapen

dieren gapen

Ieder mens gaapt zo’n 8 keer per dag, en heel veel dieren gapen. Het meest gaap je in de ochtend en ’s avonds voor je gaat slapen. [2]

Dat is de reden waarom veel mensen gapen associëren met vermoeid zijn. Toch is dat niet per se het geval.

Als je gaapt gaan je hartslag en bloeddruk omhoog. [3] Gapen helpt daarom bij het alerter worden en veel wetenschappers zien dat ook als één van de vele functies die gapen heeft.

Doordat je hartslag en bloeddruk omhoog gaan worden je hersenen actiever. Of het daadwerkelijk de oorzaak is dat je gaapt is nog niet vast te stellen, maar die uitwerking is er zeker.

Zuurstoftekort: feit of mythe?

Daarnaast adem je tijdens het gapen diep in. Dit is één van de redenen dat lang is gedacht dat gapen een manier was om een licht tekort aan zuurstof te compenseren.

Toch wijzen wetenschappelijke observaties uit dat je ná een gaap juist lichter gaat ademen en de winst van zuurstof van tijdens het gapen teniet wordt gedaan.

Het is zelfs zo dat een gaap je per saldo mínder zuurstof oplevert, wegens de nasleep ervan. [3]

Waarom gapen we?

Zoals al eerder genoemd is dé toedracht van gapen nog niet ontdekt. Wel bestaan er vermoedens en observaties waar conclusies uit getrokken kunnen worden.

Er zijn bijvoorbeeld zeer veel ’triggers’ die ervoor zorgen dat iemand gaat gapen.

Na het wakker worden, voor een grote gebeurtenis zoals een belangrijke presentatie of skydiven, of als je trek hebt. En gapen is natuurlijk aanstekelijk, lezen over gapen of iemand zien gapen zorgt er vaak voor dat je zelf ook gaat gapen. [4]

Kijk maar eens naar de afbeeldingen hieronder op deze pagina.. ben jij al aan het gapen?

gapen

Ook is in meerdere onderzoeken aangetoond dat het brein gemiddeld een halve graad Celsius afkoelt op het moment dat iemand gaapt.

Deze recente ontdekking wordt nog niet universeel als wetenschappelijk bewezen aangenomen, maar veel onderzoeken wijzen dit wel uit. [4]

Dit gegeven wijst erop dat het brein zich op een gebeurtenis voorbereidt dat hersencapaciteit vereist. Het gebruiken van de hersenen zorgt er namelijk voor dat er meer activiteit plaatsvindt en de hersenen opwarmen.

Door de hersenen even snel af te koelen kan er meer opwarming optreden en je kunt dus langer en intensiever je hersenen gebruiken.

Met andere woorden: gapen is een soort wake up call voor je brein.

Wat zijn de oorzaken van gapen?

gapen oorzaken

Dat je ’s avonds veel gaapt heeft waarschijnlijk als reden dat je vermoeider bent, je lichaam eigenlijk al wil slapen, maar je nog wel een tijdje wakker wil blijven.

Door te gapen blijf je dus wakkerder en alerter terwijl je wel vermoeid bent.

’s Ochtends geldt hetzelfde principe, maar dan andersom. Je lichaam en hersenen zijn nog niet helemaal wakker en door te gapen zorgt je lichaam ervoor dat je sneller uit je slaapstaat komt.

Ontwaak je door de wekker terwijl je in de diepe of zeer diepe slaapfase verkeerde, dan merk je dat je veel langer groggy blijft en ook langer blijft gapen.

Wil jij vanavond al beter slapen? Klik hier en begin direct met de 7-stappen methode (tijdelijk 50% korting)

Vaak gapen en te weinig slaap

vaak gapen

Slaap je (structureel) te weinig, dan zal je de hele dag door op meerdere momenten gaapaanvallen ervaren.

Ook is interessant dat je op verschillende momenten gedurende de dag last kan hebben van dipjes in je circadische ritme. Rond deze periode kun je ook sterk de neiging krijgen om te gapen omdat je dan vermoeider bent.

Deze dipjes nemen vanzelf weer af, maar als je ’s nachts ook te weinig slaapt kun je zelfs het liefst even een dutje doen. (bron: Matthew Walker – Why We Sleep)

Vaak vallen die vermoeide circadische momenten helaas midden in een belangrijke meeting.

Een oplossing is om even een korte pauze voor te stellen en je hart even sneller te laten kloppen, door een korte maar stevige wandeling of een klein stukje rennen.

Zo geef je je lichaam én brein een wake up call en kun je daarna weer met nieuwe concentratie de meeting voortzetten.

Conclusie: waarom gaap je?

Waarschijnlijk heeft gapen meerdere oorzaken en gevolgen. Dé reden waarom we gapen heeft de wetenschap echter nog niet ontmanteld.

Wel weten we door onderzoek dat je hersenen een halve graad afkoelen bij het gapen en dat gapen je per saldo níet meer zuurstof oplevert.

Waarschijnlijk heeft gapen dus te maken met je brein dat alerter probeert te worden.

Minder zeker zijn we van de mogelijk sociale reden van gapen.

Gapen kan ook fungeren als een sociaal signaal, dat je iets saai vindt, dat je moe bent. Deze mogelijkheid is vooral plausibel omdat gapen aanstekelijk werkt.

Als je iemand ziet gapen, je schrijft over gapen of je leest over gapen en je krijgt de ononderdrukbare neiging om zelf ook te gaan gapen!

Wil jij vanavond al beter slapen? Klik hier en begin direct met de 7-stappen methode (tijdelijk 50% korting)

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

view: XS SM MD LG XL