Last van een droge mond snachts of na het slapen? Ontdek de oorzaak & oplossing

Iedereen ontwaakt ’s nachts wel eens met een mond die erg droog aanvoelt. Slikken gaat moeilijk, vaak heb je een onaangename smaak in je mond en het enige dat helpt is om een flinke slok fris water te drinken.

Wanneer dit eens in de zoveel tijd gebeurt hoeft dit niet ernstig te zijn.

Echter komt een droge mond bij een groot aantal mensen meer dan eens per week voor. Als je 8 uur per nacht slaapt betekent dat dat je 1/3de deel van de gehele dag een droge mond hebt en wanneer dit te vaak gebeurt kan dat wel problemen opleveren.

Ontdek hier wat de oorzaken, gevolgen én oplossingen kunnen zijn en zeg de nachtelijke droge mond vaarwel!

Waarom een droge mond onwenselijk is

Van xerostomie wordt gesproken wanneer er per dag minder dan 20 milliliter speeksel per dag wordt uitgescheiden door de speekselklieren.

Ook moet er in ruststand minder dan 0,25 ml per minuut worden uitgescheiden en na zuurstimulatie niet minstens drie keer zoveel. [1]

Speeksel is ontzettend nuttig en wanneer je vaak en langdurig last hebt van een tekort aan speeksel kan dit je (mond)gezondheid benadelen en is het verstandig om met je huisarts te bespreken of er een behandeling beschikbaar is.

Veel praten

Speeksel heb je de hele dag nodig voor een aantal dingen.

Ten eerste kun je zonder speeksel niet goed spreken, je tong, wangen en lippen kunnen niet zo vrijelijk bewegen om de klanken van je spraak te vormen, hierin fungeert speeksel als smeermiddel.

Eten

Daarnaast kun je zonder speeksel niet eten, zeker geen droge dingen als beschuit.

Speeksel zorgt ervoor dat het eten wordt bevochtigd terwijl je kauwt, smeuïger wordt en goed genoeg wordt afgebroken om doorgeslikt en in je maag verder verteerd te kunnen worden.

Ten slotte kun je zonder speeksel niet goed proeven.

De smaak van eten is veel beter te proeven als het in half-vloeibare toestand verkeert en het eten kan zich beter over en langs al je smaakpapillen bewegen.

Slijmvliezen en infecties

De binnenkant van je mond bestaat grotendeels uit slijmvliezen. De huid van de wangen, onder je tong en tussen je lippen en tandvlees is slijmvlies.

Slijmvlies is een heel zacht en kwetsbaar type huid, maar heeft ook een bijzonder herstelvermogen, mits het te allen tijde licht vochtig blijft.

Bij te weinig speeksel kunnen de slijmvliezen makkelijker verwond raken, open blijven en kunnen de wondjes geïnfecteerd raken.

Dat komt omdat speeksel door de mond vloeit en er zo voor zorgt dat achtergebleven voedseldeeltjes en bacteriën worden weggespoeld.

Ook bevat speeksel het bacteriedodende enzym lysozym, thiocyanaationen en immunoglobinen die bacteriën vernietigen. [4]

Gebit en tandvlees

Op het gebit en tandvlees heeft speeksel ook een beschermende werking.

Ook hier spoelt speeksel de bacteriën grotendeels weg en heeft het een reinigende werking om tanden, kiezen en tandvlees te beschermen tegen cariës en afbraak. [5]

Wanneer de speekselaanmaak drastisch terugloopt kan een perfect gaaf gebit binnen enkele maanden volledig beschadigen.

Tanden kunnen afbreken, tandsteen zal zich gaan ophopen aan de randen en zelfs onder het tandvlees, waardoor het het kaakbot kan beschadigen en een vergaande vorm van cariës het gebit kan aantasten. [6]

Een andere veelvoorkomend gevolg van het droge mond-syndroom is ontstoken tandvlees.

Ook dit kan het kaakbot aantasten en kan tot gevolg hebben dat tanden of kiezen uitvallen of getrokken moeten worden. Daarnaast zullen er ook in de rest van de mond ontstekingen optreden. [7]

Ten slotte kan een gebrek aan speeksel het moeilijk maken om een kunstgebit te dragen.

Deze blijft bij een droge mond slecht op zijn plek zitten.

Ook kan er een plakkerige laag speeksel tussen kunstgebit en slijmvlies ontstaan waardoor het kunstgebit gaat schuren en het slijmvlies beschadigt. [8]

Symptomen van een droge mond

De symptomen van een droge mond zijn gelukkig goed te herkennen.

Natuurlijk begint het met het regelmatig ervaren van een droog of plakkerig gevoel in de mond, mogelijk overdag, maar ook ’s nachts en bij het ontwaken ’s ochtends.

Naast een droog of plakkerig gevoel kun je een onaangename smaak in de mond proeven.

Daarnaast kun je vaak een dorstig gevoel hebben, probeer dan na te gaan of je dat in het verleden ook al had of dat het is verergerd met de tijd.

Een ander mogelijk symptoom van een droge mond is ruwe, droge lippen met wondjes in de mondhoeken, op of in de mond.

Ook kun je een brandend of prikkend gevoel hebben in je mond, vooral op je tong, alsof je een licht allergische reactie hebt. [10]

Verder kan de tong droog, erg geribbeld of ruw aanvoelen, erg rood zijn of wondjes hebben.

Eén of meerdere van deze symptomen samen kunnen wijzen op een droge mond of een droge mond-syndroom.

Veelvoorkomende oorzaken

Denk je dat je last hebt van het droge mond-syndroom of denk je in ieder geval een afname van je speekselaanmaak op te hebben gemerkt?

Deze mogelijke oorzaken zijn de meest voorkomende, herken je ook één of meerdere van de oorzaken, dan is de kans groot dat je inderdaad last hebt van een droge mond.

Er zijn goede oplossingen beschikbaar die je mondgezondheid kunnen beschermen en de droge mond deels kunnen verhelpen.

Veroudering

Een droge mond komt erg veel voor, zeker ’s nachts hebben veel mensen er last van.

Zeker wanneer je wat ouder bent is het niet gek om regelmatig last te hebben van een droge mond.

Mensen die ouder dan 65 zijn, hebben gemiddeld 40% minder speekselaanmaak dan mensen van dertig jaar jonger. [11]

Medicijngebruik

Het gebruik van bepaalde medicatie kan als bijwerking hebben dat je speekselaanmaak vermindert.

Dit is het geval met veel soorten antidepressiva, antihistaminen (allergiemedicatie), antipsychotica en bètablokkers.

Ook van medicijnen zoals anti-Parkinsonpillen, plaspillen en bloeddrukverlagers is verminderde speekselaanmaak een bekende bijwerking.

Deze medicijnen worden vooral door oudere mensen gebruikt die over het algemeen dus al last hebben van een verminderde speekselaanmaak.

Gevolg van ziekte

Sommige ziekten hebben als gevolg dat de speekselaanmaak vermindert, ofwel door behandeling ofwel door de ziekte zelf.

De meest voorkomende aandoeningen die de speekselaanmaak negatief beïnvloeden zijn: diabetes, chemotherapie bij kanker, Sjögren’s syndroom, HIV en AIDS, astma, hersenbloedingen, nierfalen en dialyse. [12]

Plaatselijke bestraling bij hoofd- en keelkanker kan de speekselklieren raken en uitschakelen, bij deze behandeling is het droge mond-syndroom een veelvoorkomend gevolg. [13]

Ten slotte kunnen zaken als recreatief drugsgebruik, uitdroging, zwangerschap en overmatig alcoholgebruik een droge mond veroorzaken. [14]

Stress

Je hebt vast wel gemerkt dat je bij stressmomenten erg last krijgt van een droge mond.

Een bekend gevolg van stress is inderdaad dat de speekselaanmaak afneemt.

Mensen die langdurig stress ervaren of een psychische stress-stoornis zoals PTSS hebben, kunnen (tijdelijk) aan het droge mond-syndroom lijden.

Wanneer de stress afneemt of de stoornis adequaat wordt behandeld gaat de speekselaanmaak bijna altijd weer terug naar normaal.

Alleen ’s nachts

Heb je echt alleen ’s nachts structureel last van een droge mond, dan kan de oorzaak ook iets simpels als een blokkade van je neusgaten zijn.

Als je slaapt adem je door je neus, maar wanneer dat niet goed lukt, door bijvoorbeeld verkoudheid of een scheef tussenschot ga je automatisch in je slaap over op door de mond ademen.

Ademen door je mond zorgt er dan voor dat het vocht in je mond verdampt en opdroogt. [15]

Hoe kom je af van een droge mond?

Wanneer je vermoedt dat je een ernstig verminderde speekselaanmaak hebt kun je het beste naar je huisarts gaan.

Er zijn namelijk medische hulpmiddelen waarmee je je speekselaanmaak kunt boosten.

Daarnaast zijn er ook een aantal dingen die je zelf kunt doen, zoals leefstijlaanpassingen, die het probleem kunnen verminderen of onder controle houden.

Medische oplossingen

Medische oplossingen worden aangemeten aan de hand van de onderliggende oorzaak en zullen niet voor iedereen hetzelfde zijn. [16]

Wanneer je niet goed door je neus kunt ademen wegens een scheef tussenschot kan een tussenschotcorrectie worden aangeraden.

Komt het door medicatie, dan kun je samen met je arts besluiten om een andere soort te proberen. Stress kan verminderd of behandeld worden en daarnaast zijn er nog kunstmatige speekselopwekkers en speekselsubstituten wanneer er helemaal geen aanmaak meer is. [17]

Ook kun je bij een specialist een fluorbitje aan laten meten, deze beschermt je tanden en kiezen gedurende de nacht wanneer je speeksel dat onvoldoende kan.

Zelf aan de slag

Houd altijd een flesje vers water naast je bed zodat je snel een slok kan nemen als je ’s nachts wakker wordt.

Zorg dat je ook overdag de hele dag genoeg water drinkt en zorg dat je niet te veel zout binnenkrijgt, zeker ’s avonds niet.

Zout onttrekt veel vocht aan je lichaam om het te kunnen verwerken en dit gaat ten koste van het vocht in je speeksel.

Conclusie: voorkom een droge mond

Wanneer je ’s nachts vaak wakker wordt met een gortdroog gevoel in je mond kan dit erg verstorend voor je nachtrust zijn.

Sterker nog: structureel een droge mond hebben kan je mond en gebit ernstig aantasten als het niet adequaat behandeld wordt.

Spreken, eten en slikken wordt moeilijker en je kunt ontstekingen aan mond, tanden, tandvlees en slijmvliezen krijgen.

Speeksel is onmisbaar in je mond, door de samenstelling en structuur houdt het je mond gezond.

Wanneer dit vermindert kunnen de gevolgen binnen een aantal maanden zeer ernstig zijn.

Symptonen
Symptomen van een droge mond zijn, naast een droog of plakkerig gevoel in je mond wanneer je opstaat of gedurende de dag, veel dorst, dik speeksel, wondjes in of rond de mond en een rode, geribbelde of ruwe tong.

Oorzaken voor verminderd speekselaanmaak, en dus een droge mond, zijn het natuurlijke proces van veroudering, gebruik van bepaalde medicatie, gevolgen van ziekten en de behandeling zoals chemotherapie en plaatselijke bestraling in hoofd en nek.

Ook fysiologische oorzaken zoals aanhoudende verkoudheid, allergie of een scheef tussenschot kunnen een nachtelijke droge mond veroorzaken.